Có câu “Tâm an định, trí sáng tỏ”, ấy là nhắc về tầm quan trọng của việc nuôi dưỡng tinh thần bên trong. Trong cuộc sống hiện đại với quá nhiều áp lực, nhiều người đã tìm đến phương pháp ngồi thiền để rèn luyện khả năng tĩnh tâm, tăng sự tập trung, rèn tính kiên nhẫn để “giải phóng” cho bộ não. Vậy ngồi thiền còn có những tác dụng nào? luyện tập sao cho đúng? Bạn đọc hãy cùng tìm hiểu trong nội dung sau!
Ngồi Thiền là gì?
Có nhiều cách hiểu khác nhau về định nghĩa ngồi thiền, tùy thuộc vào góc nhìn, hành động, ý nghĩa. Trong nhà Phật, thiền hay ngồi thiền là một phương pháp giúp tịnh tâm, đưa con người về trạng thái “tâm an định”. Mà theo giải thích của Đại đức Thích Trúc Thái Minh thì “an” được hiểu là không nguy hiểm và “định” chính là yên. Nói một cách khác, ngồi thiền sẽ giúp tâm an định, tức chủ động điều khiển tâm mình về trạng thái cân bằng, quay về với bản thân để làm chủ tâm trí.
Nhìn ở góc độ danh từ thì “thiền” được hiểu là một pháp môn thiền. Nhưng nhìn ở trạng thái động từ thì nó lại có ý nghĩa là sự thực tập thiền, ứng dụng thiền.
Như vậy, nếu có thể rèn luyện việc ngồi thiền thành thói quen hàng ngày thì có thể giúp con người tập trung hơn vào chính mình, đi sâu vào bên trong mình để hiểu mình hơn. Từ đó, hiệu quả này cũng phát ra bên ngoài, thể hiện ở sự tập trung giải quyết mọi vấn đề trong cuộc sống với một tâm thế sẵn sàng, chính xác, nhanh nhạy nhất.
Do đó, những người đang là học sinh, sinh viên, người đang đi làm hay bất cứ đối tượng nào trong xã hội cũng nên thực hành ngồi thiền để nâng cao sức sáng tạo, trí tưởng tượng, giúp ích cho công việc và học tập.
Tác dụng của ngồi thiền
Ngồi thiền đem lại cho chúng ta rất nhiều những công dụng. Có thể kể đến là: thiền yoga mang đến một thân hình khỏe mạnh; thiền dùng để chữa bệnh và thiền để cho tâm tránh những kích thích quá độ làm tổn thương
Cách ngồi thiền yoga
Có ba phương pháp ngồi thiền yoga là: ngồi xếp bằng, ngồi kiết già, ngồi bán già mà chúng tôi sẽ nói rõ hơn ở phần dưới. Vị thế khóa của hai chân đó là tạo sức ép lên hai luân xa ở dưới cùng cơ thể, khiến dòng năng lượng có khuynh hướng đi lên nuôi dưỡng các trung tâm lực dọc theo cột sống và kiểm soát toàn bộ hệ thần kinh. Những thí nghiệm khoa học cách ngồi thiền yoga cho thấy chúng ta giữ vững được tinh thần vững chãi, vóc dáng khỏe đẹp, dẻo dai.
Mời các bạn xem video Tư thế thiền Yoga và kĩ thuật thở khi thiền:
Cách ngồi thiền chữa bệnh
Không phải bất cứ căn bệnh nào cũng trị được bằng thuốc. Có nhiều căn bệnh vốn nằm ở trong tâm chúng ta. Mắc bệnh ở đâu thì chữa ở đó. Thiền chính là biện pháp được áp dụng để chữa bệnh đạt hiệu quả cao. Để ngồi thiền chữa bệnh, chúng ta hãy kiên trì thực hiện theo các tiêu chí sau đây:
- Không gian thiền chữa bệnh: chọn một không gian thực sự yên tĩnh, nơi không có người qua lại.
- Mỗi ngày ngồi thiền khoảng một tiếng.
- Giữ tâm hồn tịnh khi bắt đầu ngồi thiền.
- Kết hợp ngồi thiền kết hợp với chế độ ăn chay không thịt cá, dầu mỡ.
Hiện nay ở Việt Nam đã áp dụng rất nhiều phương pháp ngồi thiền chữa bệnh cho bệnh nhân. Điều quan trọng hơn là phải tìm được thầy chỉ dạy cho những bước cơ bản. Nếu chúng ta tập sai sẽ để lại những hậu quả nguy hiểm.
Cách ngồi thiền tĩnh tâm
Khi ngồi thiền tĩnh tâm, ta thả lỏng cơ thể, duy trì nhịp thở đều đặn. Tuyệt đối loại bỏ những suy nghĩ về công việc, về cuộc sống để tâm hồn thư thái. Khi ngồi thiền tĩnh tâm cần lưu ý các vấn đề sau:
Thiền rèn cho chúng ta một cái tâm tĩnh
- Nên ngồi thẳng lưng, hai chân bắt chéo theo tư thế mình cảm thấy thoải mái nhất.
- Giữ nhịp thở đều đặn trong suốt quá trình ngồi thiền.
- Tay được đặt tự do theo ý thích của mình, miễn sao thấy thoải mái. Có thể đặt ngửa tay lên đùi, úp tay xuống đùi, đặt hai tay vào lòng,…
- Ta nhắm mắt hoặc mở mắt tùy ý. Thông thường các thầy khuyên chúng ta nên nhắm mắt để không nhìn thấy điều gì tâm sẽ tĩnh hơn. Nếu không thể, hãy mở mắt ra nhưng nên tập trung mắt nhìn vào một điểm nào đó trong không gian.
- Đối với người mới bắt đầu, ngồi thiền tĩnh tâm không nên ép ngồi quá lâu, ngồi khoảng chừng 5 phút là được, sau đó thì cứ thế tăng dần tùy theo khả năng.
- Có thể mở nhạc thiền để tập trung tốt hơn. Cũng như bao cách thiền khác hãy chọn những nơi thật yên tĩnh.
5 kiểu ngồi thiền tốt nhất
Ngồi xếp bằng
Ngồi xếp bằng là kiểu ngồi phổ biến nhất vì nó dễ thực hiện
Ngồi thiền kiểu xếp bằng hay có người gọi là ngồi khoanh chân. Đây là kiểu ngồi phổ biến nhất vì nó dễ thực hiện. Đối với những người mới luyện tập thì đây là cách ngồi dễ nhất. Cách ngồi như sau: Ngồi khoanh chân, thẳng lưng, hai tay thả lỏng trên đầu gối hoặc bắt ấn Tam muội. Nếu như bạn không có vấn đề về chân thì mới nên tập luyện tư thế này. Ngoài ra, tư thế ngồi xếp bằng có thể khiến xương sống của bạn dễ bị chùng xuống, nhất là khi bạn đã mỏi lưng. Do đó, bạn chỉ nên duy trì tư thế này trong thời gian ngắn, tăng dần thời gian ngồi theo khả năng. Quan trọng nhất là sự tập trung của bạn nên đừng vội vã nhé! Hãy làm quen với thiền một cách chậm rãi.
Ngồi bán già
Kiểu ngồi bán già
Ngồi bán già có nghĩa là ngồi gác chân này lên bắp chân bên kia. Khi ngồi được tư thế này thì cột sống ta sẽ được giữ thẳng, không bị ngả nghiêng những lúc đang thiền sâu. Tư thế này thích hợp với những người chân không quá cứng. Lưu ý trước khi thực hiện ngồi bán già chúng ta nên luyện tập một vài động tác khởi động để cổ chân và đùi được thả lỏng, tăng khả năng lưu thông máu, giảm tê chân để bạn đỡ bị mỏi chân nhanh, có thể ngồi lâu hơn.
Ngồi kiết già
Kiểu ngồi kiết già
Kiểu ngồi thứ ba là ngồi kiết già. Ngồi kiết già hay được gọi là ngồi hoa sen. Bạn thực hiện cách ngồi này bằng cách xếp bằng tự nhiên, dùng hai bàn tay nắm chân phải từ từ gấp chân lại và đặt bàn chân lên đùi trái. Còn gót chân ép sát bụng, lòng chân thì ngửa lên trời. Lúc này dùng hai ngón tay nắm bàn chân trái gấp lại, đặt chân trái lên đùi phải kéo nhẹ gốt chân vào bụng. Lưu ý bàn chân ngửa lên trời. Trong ba tư thế kể trên thì đây là tư thế khó nhất. Nó đòi hỏi bạn cần có sự kiên trì tập luyện và chịu được những cơn đau nhức ban đầu.
Ngồi kiểu Nhật
Ngồi thiền kiểu Nhật được nhiều người áp dụng. Chỉ cần bạn đặt chân trái lên đùi phải, sao cho phần chân, đầu gối, cột xương sống tạo thành một hình tam giác đều. Tiếp theo là cách đặt tay: Đặt tay phải, cọ lên bàn chân, trên chân trái và tương tự như vậy với bàn chân phải. Nhớ đặt các đầu ngón tay cái trước rốn. Đặt lưỡi vào vòm miệng ngay sau răng và không được mở miệng. Đôi mắt chỉ hơi mở và nhìn xuống phía dưới mặt đất khoảng 45 độ. Chỉ hơi mở đôi mắt vì ở tư thế này nếu như đóng kín lại thì rất dễ trôi vào giấc ngủ. Thở ra và thở vào thật sau, hãy thở ra từ bụng, chậm rãi.
Ngồi trên ghế
Kiểu ngồi thiền trên ghế quan trọng nhất là hãy giữ cho cột sống thẳng với phần dưới của lưng cong. Trường hợp những ai gặp vấn đề về lưng thì nên sử dụng đệm hỗ trợ phần lưng dưới. Hai bàn chân đặt bằng phẳng trên sàn ngay bên dưới đầu gối khoảng 90 độ. Có thể sử dụng đệm để nâng cao chân. Cách ngồi thiền trên ghế rất giúp ích cho những người hay làm việc văn phòng. Nó giữ cho bạn có một dáng ngồi khỏe khắn với khung xương sống thẳng. Không những thế, tư thế này còn mang lại cho bạn một tinh thần tốt hơn.
Hướng dẫn thực hành ngồi thiền
Tư thế cơ thể
Khi ngồi thiền ta có thể chọn tư thế xếp bằng thông thường, ngồi bán già hoặc kiết già,… tùy ý thích. Hãy ngồi với tư thế lưng thẳng, hai vai buông thõng thả lỏng tay tuyệt đối, cằm hơi đưa vào phía ngực để cột sống thẳng hơn, đầu lưỡi chạm nhẹ vào nướu trên. Hai bàn tay buông lơi đặt trên hai đùi, hoặc bạn cũng có thể đặt đan chéo nhau trước bụng. Cốt lõi của ngồi thiền chính là tạo được sự thoải mái trong tư thế ngồi. Nếu như bạn cảm thấy khó chịu, không thể giữ được tư thế đúng khi ngồi thiền thì có lẽ đã ngồi sai cách, hãy từ từ điều chỉnh lại cơ thể nhé!
Động tác hít thở
Khi thiền bạn sử dụng hơi thở dài, không vội vàng hay gấp gáp
Đông tác hít thở trong thiền rất quan trọng, nó ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của mỗi người. Có được một cách thiền đúng nhưng nhịp thở không đúng thì tình trạng rối loạn nhịp thở rất dễ xảy ra. Do vậy, khi thiền bạn sử dụng hơi thở dài, không vội vàng hay gấp gáp. Không nên thở mạnh quá mà phải thở ra một cách chậm rãi. Khi thở ra hít vào tưởng tượng như có một mạch máu trong đầu theo hơi thở mà lưu thông khắp người. Thở ra hít vào 3 lần hoặc nhiều hơn tùy ý. Khi thở xong hãy để hơi thở tự nhiên, nhẹ nhàng không nên cố thở, không kìm ném hơi thở theo ý mình.
Để hít thở sâu cần được sự tập trung. Cần được giảm các kích thích giác quan khác. Trên thực tế những quan sát qua điện não chỉ cần nhắm mắt để loại bỏ thị giác là đã giảm được 50% các kích thích từ bên ngoài. Chính vì vậy, để bổ trợ cho động tác hít thở ta cần khép mắt hờ để loại bỏ những quấy nhiễu bên ngoài.
Tâm thái
Giữ một tâm thái tịnh khi ngồi thiền không phải là điều dễ dàng. Nhiều người rất hay bị xao động bởi những phiền nhiễu xung quanh. Nếu như bạn là người nhạy cảm với tiếng ồn thì hãy chọn một nơi thật vắng vẻ, yên tĩnh để ngồi thiền. Hơn nữa, để ổn định tâm thái thì việc ổn định hơi thở nói ở trên cũng rất quan trọng. Hãy đếm từ một đến năm hoặc mười rồi dừng lại sau đó mới bắt đầu đi vào trạng thái thiền. Luyện tập được tâm yên thì bạn đã thành công một phần trong việc ngồi thiền rồi đấy!
Những lưu ý khi ngồi thiền
Nên mặc quần áo rộng thoải mái khi thiền
- Để quá trình ngồi thiền được hiệu quả hãy hoàn thành các công việc trong ngày để tâm an hơn. Ngồi thiền cũng là một nghệ thuật, bạn cần tắm rửa sạch sẽ để cơ thể được thư giãn, tăng khả năng tập trung.
- Khi ngồi thiền nên chọn những bộ quần áo thoải mái, tránh mặc quần áo vải quá cứng như vải thô hoặc có thiết kế bó sát.
- Sau khi ngồi thiền tuyệt, bạn chưa đứng dậy ngay mà hãy sử dụng một số động tác thư giãn để cơ thể hết tê mỏi, giúp khí huyết lưu thông bình thường. Hãy từ từ buông thõng hai chân, xoay người, xoay hông và xoay cổ tay, cổ chân nhiều lần trước khi đứng dậy. Đây đều là những động tác xả thiền đầu tiên rất cần thiết để cơ thể trở về trạng thái cân bằng tự nhiên.
- Hãy nhớ dùng hai tay vuốt hai bên sống mũi từ đầu mũi xuống chót cằm. Xoa hai lòng bàn tay vào nhau cho ấm rồi từ từ áp vào mắt. Dùng hai bàn tay xoa bóp dọc theo hai chân, từ đùi dài xuống bàn chân. Xoa ấm hai lòng bàn chân.
- Khi ngồi thiền phải thả lỏng và làm giãn các cơ trên cơ thể nhất là cơ mặt và cánh tay, không gồng mình, gắng sức ngoài việc ráng giữ cho cột sống thật thẳng.
Lời kết
Tóm lại, dù ngồi thiền theo tư thế nào thì phải giữ lưng thật thẳng. Đó chính là cái cốt yếu của ngồi thiền song song với trạng thái tâm tĩnh và hơi thở sâu. Lợi ích của việc ngồi thiền không biểu hiện một cách tức thì mà phải qua một quá trình lâu dài luyện tập. Chúng ta không nên nóng vội mà bỏ cuộc. Hãy kiên nhẫn tập mà không cố tâm chờ đợi, tự khắc hiệu quả sẽ đến. Chúc các bạn có được những giây phút tĩnh tâm và thư giãn với việc ngồi thiền.
Theo thuyetgiangphatphap.com (Tổng hợp)
